Dlaczego ciągle powstają brzydkie kominki? Dlaczego, mimo użycia cennych materiałów i dużych pieniędzy, często nie ma dobrych efektów estetycznych? Jak zrobić piękny kominek? Dlaczego projektowanie nie jest takie łatwe? Z pewnością nie można się tego nauczyć w pięć minut, stąd pomysł na dłuższy cykl wykładów Akademia Ładnego Kominka.
Skoncentrujemy się na tych typach urządzeń, których formę najłatwiej jest popsuć złym projektem: kominkach „z wkładem” oraz piecach kaflowych. Najpierw ogólnie nakreślimy zagadnienia, zaś w kolejnych wykładach cyklu przyjrzymy się z bliska poszczególnym problemom. Naszym przewodnikiem będzie profesor Politechniki Lubelskiej, dr hab. inż. arch. Natalia Przesmycka.
Partnerem Akademii Ładnego Kominka jest największa polska kaflarnia – Kaflarnia Kafel-Kar.
Ogień w ogrodzie wzbogaca jego funkcjonalność i nadaje nową jakość przestrzeni. Niestety, czasy spontanicznego palenia ognisk już minęły, a wszelkie rozpalanie ognia musi odbywać się w przystosowanych do tego celu urządzeniach lub konstrukcjach. Alternatywą dla przenośnego grilla są murowane paleniska, których funkcjonalność może być zdecydowanie większa, a możliwości wykreowania dzięki nim atrakcyjnej przestrzeni w ogrodzie są w zasadzie nieograniczone.
Pomysł na organizację letniej kuchni czy grilla wraz z miejscem do biesiadowania jest kluczowy dla określenia jego lokalizacji, gabarytów, konstrukcji i estetyki, a także wiążących się z nim uwarunkowań prawnych. Najważniejsza jest identyfikacja potrzeb: jak często użytkownicy będą z niej korzystać i w jaki sposób?, jak wiele osób ma się zmieścić w jego sąsiedztwie?, czy możliwe jest wykonanie zadaszenia lub osłony? Lokalizacja ogniowego urządzenia ogrodowego jest kluczowa. Należy zwrócić uwagę na aspekty funkcjonalne i techniczne. Aspekty funkcjonalne dotyczą powiązania z domem i innymi częściami ogrodu. Należy zastanowić się, dla ilu osób przewidziane będzie miejsce do biesiadowania i czy zależy nam na jego eksponowaniu, czy ukryciu. Kluczowa będzie droga pomiędzy nim a znajdującą się w domu łazienką. Bardzo wygodnym rozwiązaniem jest wykonanie w miejscu do biesiadowania całego ciągu roboczego ze zlewem, oświetleniem, półką i hakami do odwieszania oraz z fragmentem blatu. Zadaszenie, przynajmniej obszaru roboczego, pozwala na korzystanie z kuchni niezależnie od pogody, zaś połączenie z osłoniętą strefą stołu biesiadnego jest wręcz rozwiązaniem idealnym. Ciekawym kompromisem może być wprowadzenie mobilnej markizy, mocowanej do konstrukcji zadaszenia strefy roboczej, której rozciągnięcie pozwoli na ochronę przed deszczem większej przestrzeni.
Chociaż nie jest to regułą, dobrze gdy forma architektoniczna budowli nawiązuje do budynku mieszkalnego. Nawiązanie to można najłatwiej uzyskać stosując te same materiały budowlane, na przykład gdy budynek posiada akcenty z cegły klinkierowej lub kamienia, to identyczny materiał użyty do budowy kuchni letniej świetnie ujednolici wygląd całości. Forma architektoniczna powinna być jednak przede wszystkim podporządkowana funkcjonalności. Im wyższy komin będzie odprowadzał dym, tym lepiej będzie działał kominek czy grill i tym mniej uciążliwe będę spaliny. Można przyjąć, że minimalna wysokość wierzchu komina powinna wynosić 2,5 m, jednak wysokość tę powinno się ustalić po analizie warunków lokalizacyjnych, zwłaszcza występowania w obrębie kuchni elementów mogących zakłócać lub ograniczać odprowadzanie spalin.
Analizując funkcjonalność formy pod kątem nasycenia kuchni funkcjami i rodzajem urządzeń ogniowych (piec, komory wędzarnicze, piekarnik, grill), można założyć, że im więcej ich będzie, tym lepszy efekt da zbudowanie kuchni na planie litery L. Taki układ, podobnie jak w zwykłej kuchni domowej, znaczenie poprawi wygodę funkcjonowania w przestrzeni roboczej przez skrócenie odległości pomiędzy urządzeniami.
Zastosowane materiały będą kluczowe dla estetyki letniej kuchni. Najpopularniejsze są konstrukcje z cegły, o których atrakcyjności decyduje zarówno rodzaj zastosowanego materiału, jak i dokładność wykończenia. Zestawienia kolorystyczne, które wyglądają dobrze, to niekontrastujący odcień cegły i zaprawy, z kolei zastosowanie ciemnych spoin będzie optycznie obciążać konstrukcję i może wyglądać nieco staromodnie. Podobnie w przypadku konstrukcji drewnianej: ciemny kolor elementów sprawi, że będą się one wydawać masywniejsze, a jasny doda lekkości i nowoczesności. Blat lub jego fragmenty mogą być wykonane z różnych materiałów: kamienia, cegły, płytek ceramicznych lub gresowych, ze szczególnym zwróceniem uwagi na aspekt ich mrozoodporności. Spójnie wyglądają konstrukcje, w których ten sam materiał zastosowany jest na wszystkich płaszczyznach (np. klinkier), zaś zróżnicowanie i detal uzyskany jest dzięki wprowadzeniu różnych wątków jego układania.
Elementami, których wykonanie ma zasadniczy wpływ na estetykę letniej kuchni, są wszelkie drzwiczki i zamknięcia. Ze względów funkcjonalnych ich konstrukcja jest metalowa, jednak idący za tym ciemny kolor i ciężki wygląd można zredukować stosując (przynajmniej na niektórych z nich) drewniane wykończenie. W przypadku chęci zastosowania drewna na drzwiczkach paleniska, koniczne jest wykonanie izolacji (np. z twardej wełny mineralnej) pomiędzy warstwą wewnętrzną a licem zewnętrznym. Obecnie coraz bardziej popularne są gładkie i jasne wykończenia ścian kuchni, na przykład tynkowane. Sprawdzą się one dobrze zarówno w stylistyce rustykalnej, jak i nowoczesnej, jednak inwestorów należy uprzedzić, że w celu odświeżenia, przynajmniej raz na kilka sezonów elewacja może wymagać przemalowania.
Przeanalizujmy kilka przykładów realizacji, przyglądając się im pod kątem rozwiązań estetycznych.
Wyglądające lekko rustykalne kuchnie letnie zawdzięczają ten efekt zastosowaniu białego tynku i niewielkiej ekspozycji cegły, a także zastosowaniu jasnego drewna jako konstrukcji wiaty.
Kuchnia letnia ciekawie wkomponowana we fragment ogrodzenia. Problemem jednak może być wysokość komina i idące za nią ryzyko zabrudzenia spalinami ściany budynku, do którego kuchnia przylega. Wprowadzenie zadaszenia, przynajmniej nad strefą roboczą, znacznie poprawiłoby funkcjonalność. Poziome elementy drewniane, nie zabezpieczone od góry, mogą szybko ulec korozji.
Kuchnie letnie, grille i wędzarki ogrodowe to budowle, które nie lubią symetrii. W tym przypadku widać, że symetryczna forma nie harmonizuje ze ścianą budynku, wydaje się przypadkowo dostawiona.
Rustykalna stylistyka powoli staje się niemodna. Jakich elementów unikać? Konstrukcji z drewnianych okrąglaków lub fragmentów pni, zabezpieczonych błyszczącym impregnatem, murowania z kamieni narzutowych, kontrastujących kolorów i ciemnych spoin.
Niby nowocześnie, ale kuchnia letnia o ciekawej, prostej i funkcjonalnej formie została wykończona imitującą kamień okładziną ścienną, podczas gdy stoi tuż obok kamiennego muru wykonanego ze szlachetnego materiału. Taki kontrast źle wygląda zarówno ze względu na różnice jakości, jak i skalę oraz kolor materiału. Efekt „taniości” potęguje poliwęglanowe przykrycie.
Bajkowy, słodki styl tej kuchni ogrodowej nie każdemu przypadnie do gustu, jednak nie można jej odmówić oryginalności i staranności wykonania. Dobry efekt daje zastawanie tego samego jasnego granitu jako nawierzchni ogrodowej.
Staranne ułożenie cegły na wszystkich płaszczyznach kuchni i podłogi świadczy o profesjonalizmie wykonawcy i starannym przemyśleniu detalu. Wprowadzenie okien nadaje konstrukcjom lekkości w sensie wizualnym, jest także praktyczne.
Na koniec pozostaje tylko zweryfikowanie, czy zaplanowaną kuchnię można bez problemu zbudować. Obecnie prawodawstwo w zakresie budownictwa ulega częstym zmianom i warto na bieżąco sprawdzić, czy budowę muszą poprzedzić formalności prawne. Z prawnego punktu widzenia murowany grill czy kuchnia ogrodowa to budowla, a dokładnie element małej architektury ogrodowej i – jako taki – nie wymaga żadnych formalności poprzedzających budowę. Jednak w zależności od formy letniej kuchni oraz jej architektonicznej oprawy, może być konieczność zgłoszenia prac budowlanych do odpowiedniego organu (starostwo powiatowe lub urząd miasta). W przypadku sytuowania na działce, na której znajduje się budynek mieszkalny lub przeznaczonej pod budownictwo mieszkaniowe, wielkością, której przekroczenie powoduje konieczność takiej procedury, jest obecnie 50 m2, przy czym łączna liczba tych wiat na działce nie może przekraczać dwóch na każde 1000 m2. Dotyczy to ogrodowych wiat, altan czy innych zadaszeń, które znacznie mogą wzbogacić funkcjonalność letniego miejsca do biesiadowania. Należy zaznaczyć, że przez wiatę rozumiemy konstrukcję z zadaszeniem wspartym na słupkach, posiadającą fundamentowanie, lecz nie posiadającą ścian. Zgłoszenie konieczne będzie w przypadku, gdy kuchnia ogrodowa lub grill zostanie wkomponowany w ganek lub oranżerię (ogród zimowy), które stanowią element przylegający do budynku. Zgłoszenia będzie również wymagało budowanie ogrodowego grilla, jeżeli będzie się to wiązało z budową przydomowego tarasu naziemnego o powierzchni zabudowy powyżej 35 m2. Jeżeli zatem nasze ogrodowe przedsięwzięcie zakwalifikowane zostanie do kategorii wymagającej zgłoszenia, w odpowiednim formularzu – dostępnym w starostwie lub urzędzie miasta – trzeba będzie opisać podstawowe parametry budowli (przeznaczenie, wysokość, wymiary, sposób posadowienia, konstrukcję, zastosowane materiały itp.) oraz czasem dołączyć rysunek projektowy, ukazujący usytuowanie na działce.
Dr hab. inż. architekt Natalia Przesmycka, profesor Politechniki Lubelskiej
Zdjęcia: archiwum redakcji