Dlaczego ciągle powstają brzydkie kominki? Dlaczego, mimo użycia cennych materiałów i dużych pieniędzy, często nie ma dobrych efektów estetycznych? Jak zrobić piękny kominek? Dlaczego projektowanie nie jest takie łatwe? Z pewnością nie można się tego nauczyć w pięć minut, stąd pomysł na dłuższy cykl wykładów Akademia Ładnego Kominka.
Skoncentrujemy się na tych typach urządzeń, których formę najłatwiej jest popsuć złym projektem: kominkach „z wkładem” oraz piecach kaflowych. Najpierw nakreślimy ogólnie zagadnienia, zaś w kolejnych wykładach cyklu przyjrzymy się z bliska poszczególnym problemom. Naszym przewodnikiem będzie profesor Politechniki Lubelskiej, dr hab. inż. architekt Natalia Przesmycka.
Partnerem Akademii Ładnego Kominka jest największa polska kaflarnia – Kaflarnia Kafel-Kar.
Przestronne, jednoprzestrzenne wnętrza od kilkudziesięciu lat stanowią jeden z głównych nurtów w projektowaniu przestrzeni mieszkaniowych. Pojawiają się nie tyko w domach jednorodzinnych, lecz również w mieszkaniach. Przełomem w kształtowaniu powierzchni w ten sposób było otwarcie kuchni z jadalnią na pokój dzienny lub salon, tak aby przestrzenie te połączyć. W ten sposób można osiągnąć wrażenie dużego i przestronnego wnętrza nawet na relatywnie niewielkiej przestrzeni. Nurt ten pojawił się w latach 90. XX wieku i ciągle ma swoich zwolenników, jak i przeciwników, którzy tradycyjny podział przestrzeni argumentują względami funkcjonalnymi. Co ciekawe, pojęcie dużego wnętrza ewoluuje w czasie i wiąże się przede wszystkim z możliwościami finansowymi inwestorów i racjonalnego podejścia do gospodarowania przestrzenią. Salon o powierzchni 30 m2 w domu mieszkalnym z pewnością możemy określić mianem sporego, choć nie ogromnego wnętrza, podczas gdy w mieszkaniu, które od pewnego czasu nazywamy apartamentem, wnętrza o powierzchni ponad 25 m2 już możemy zaliczyć do dużych. Jednak miarą dużego wnętrza nie jest tak naprawdę jego metraż, lecz możliwośći jakie daje.
Na potrzeby niniejszego tekstu powinniśmy założyć, że duże wnętrze to takie, które daje wiele możliwości jego aranżacji. W dużym wnętrzu można wygodnie zmieniać strefę wypoczynku, a miejsce do spożywania posiłków ze stołem, mogącym pomieścić wiele osób, nie musi być przypisane do jednej stałej lokalizacji. To, czy takie wnętrze pozostaje otwarte na kuchnię i jadalnię, czy też łączy ze sobą funkcje np. biblioteki i bawialni, to kwestie indywidualnego projektu. Duże wnętrza dla zachowania dobrych proporcji potrzebują odpowiedniej wysokości, przynajmniej 3 metry. Rozwiązaniem podkreślającym przestrzenność jest antresola i zdublowanie wysokości na całej powierzchni wnętrza lub na jego fragmencie – wtedy pomieszczenie o relatywnie mniejszej powierzchni stanie się wnętrzem odbieranym przez użytkowników jako „duże”.
Jak zaprojektować i zbudować kominek w dużym wnętrzu?
Jego lokalizacja powinna być wskazana na etapie projektu architektoniczno-budowalnego, ponieważ każde urządzenie – z wyjątkiem modeli elektrycznych i biokominków – będzie potrzebować przyłączenia przynajmniej do pionu kominowego. Założenie większego, cięższego kominka wymagać będzie wzmocnienia podłoża w miejscu jego posadowienia – fundamentu. Zatem decyzję o wielkości i typie urządzenia powinno się podjąć na etapie projektu architektonicznego, co zredukuje problemy wykonawcze.
Lokalizacja kominka w dużym wnętrzu zależy od pomysłu na jego urządzenie i kształtu wnętrza. Więcej możliwości i potencjału mają pomieszczenia o rzucie nieco odbiegającym od prostokąta (schemat 1). Na poniższych rysunkach pokazano możliwe (nie jedyne!) lokalizacje kominka, które spowodują, że wnętrze zostanie podzielone na strefy.
Wykorzystanie wypukłego narożnika (1.A) to rozwiązanie, w którym kominek – pozostając przy ścianie – będzie łączył dwie części dużego wnętrza. W tym układzie pożądane byłoby palenisko z przeszkleniem obustronnym, narożnym. Podobnie w przypadku lokalizacji 1.C i 2.A – paleniska otwarte na dwie strony „na przestrzał” będą łączyć strefy wnętrza. Odmienny efekt uzyskamy, gdy wspomniane kominki będą miały paleniska jednostronne – wtedy samo usytuowanie urządzenia spowoduje efekt podziału stref funkcjonalnych wnętrza. I to jest właśnie podstawowa zasada, jaką należy się kierować przy doborze kominka dla wnętrza dużego: tam, gdzie jest widoczny front urządzenia, czyli ogień, tam przestrzeń będzie odbierana jako jedno wnętrze, natomiast tam, gdzie obserwujemy bok lub tył – tworzy się nowa strefa. Czyli dobór typu kominka lub pieca będzie zależał od tego, czy chcemy uzyskać efekt przenikających się stref, czy ich wydzielenia.
Najbardziej spektakularne efekty można uzyskać stosując paleniska podwieszane, otwarte lub przeszklone czterostronnie – wtedy (sytuacja 1.C lub 2.A) wnętrza będą odbierane jako spójna całość. Wydzielenie stref funkcjonalnych: jadalnianej, relaksu, zabawy czy pracy, w jednoprzestrzennym dużym wnętrzu, przy użyciu samego kominka lub wbudowaniu go we fragment ściany działowej uzyskujemy w sposób odwrotny, czyli dobierając urządzenie tak, aby jego front znajdował się wyraźnie w jednej ze stref (1.B). W przypadku zastosowania dwóch palenisk lub pieców „stojących do siebie tyłem” uzyskamy efekt wydzielenia stref, w których każda będzie cieszyć się widokiem ognia (schemat 3.A).
Nie każdy jednak lubi kominki usytuowane na środku pomieszczenia. Czasem efekt dużego wnętrza ma być nie zakłócony żadnym stałym elementem wyposażenia na całej jego powierzchni i wówczas kominek należy zlokalizować przy jednej ze ścian (1.D, 2.B, 3.B). Jest to – wbrew pozorom – najtrudniejsze rozwiązanie przy dużym wnętrzu, zwłaszcza o większej wysokości, ponieważ wymaga zadbania o prawidłowe proporcje urządzenia lub obudowy paleniska (o czym pisałam we wcześniejszych tekstach). Najbezpieczniej jest założyć, że tak usytuowany kominek w dużym wnętrzu powinien być… duży. Abstrahując od parametrów grzewczych, które nieodłącznie z rozmiarem urządzenia się łączą, sama kompozycja ściany wymaga, aby ten element był do niej dopasowany. Warto w takiej lokalizacji rozważyć usytuowanie pieca kaflowego, który – zwłaszcza w wydaniu klasycznym – „lubi” przestrzeń. Dobrym rozwiązaniem jest również zastosowanie odważnej architektonicznej obudowy prostego wkładu kominkowego lub duży portal kominkowy.
Czy w dużym wnętrzu sprawdzi się mały kominek?
Tak, ale tylko pod warunkiem, że będzie on znajdował się w jakiejś strefie, która dzięki aranżacji meblami i odrębnością funkcjonalną będzie odbierana jako całość, a nie fragment większego wnętrza. Tak może się stać na przykład w strefie przy antresoli, pod antresolą czy w wydzielonej kameralnej jadalni.
Duże i przestrzenne wnętrze jest okazją, aby zachęcić inwestorów do wyjścia poza schematy i utarte wyobrażenia. Nic tak nie przemawia, jak pokazanie inspiracji, odważnych i pięknych realizacji, które mogą pomóc w wyborze odpowiedniego rozwiązania.
Dr hab. inż. architekt Natalia Przesmycka, profesor Politechniki Lubelskiej