Witold Hawajski: Przedstawione przez Rządowe Centrum Legislacji uzasadnienie do zmian w ustawie o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska wyjaśnia wszystkie problemy z negowaniem drewna i kominków… dla ułatwienia (komu?) i dla pewności, że ludzie nie będą palili śmieci czy świeżego drewna, czyli tego wszystkiego, co może niekiedy trafia do kominkowych palenisk (chociaż nie potwierdzają tego nasze rozmowy ze strażą miejską), najłatwiej jest zakazać całkowicie palenia drewna i użytkowania kominków. Jest wówczas spokój i pewność absolutna, że nie przyjdzie komuś do głowy palenie czegoś nagannego, ale całkowicie też zamknięta zostaje droga do oszczędzania energii z kopalnych paliw oraz do awaryjnego i rekreacyjnego korzystania z ognia. Czy takie zakazy kominków i spalania drewna „nie, bo nie” mają sens? Wypadki drogowe bywają, ale czy to powód, aby zakazać poruszania się samochodów?
Uzasadnienie Rządowego Centrum Legislacji
Projekt ustawy o zmianie ustawy o wspieraniu termomodernizacji i remontów oraz ustawy o Inspekcji Ochrony Środowiska stwarza warunki do podjęcia realnych działań w celu eliminacji zjawiska smogu, w tym przede wszystkim tzw. niskiej emisji pochodzącej z sektora komunalno-bytowego. Z jednej strony proponuje działania na rzecz udoskonalenia funkcjonującego od lutego 2019 roku pilotażowego instrumentu na rzecz termomodernizacji (w tym wymiany nieekologicznych źródeł ciepła) budynków jednorodzinnych osób ubogich energetycznie, zwanego dalej „Programem Stop Smog”. Z drugiej strony kluczowe jest podjęcie działań na rzecz zdiagnozowania źródeł niskiej emisji. W tym kontekście niezbędne jest rozpoczęcie gromadzenia jednolitych i uspójnionych danych w skali całego kraju dotyczących budynków i pochodzących z nich źródeł emisji, które stanowią kluczowy element do planowania działań naprawczych. W celu zdiagnozowania i zidentyfikowania źródeł emisji z budynków przewiduje się utworzenie i uruchomienie Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, zwanej dalej CEEB
Proces identyfikacji źródeł niskiej emisji zostanie rozpoczęty od gromadzenia jednolitych i uspójnionych danych w skali całego kraju. Niezbędne pozostaje pozyskanie informacji na temat budynków i pochodzących z nich źródeł emisji w ramach dokonywanej inwentaryzacji budynków. Przedmiotowa nowelizacja obejmuje utworzenie i uruchomienie CEEB, w której gromadzi się przede wszystkim dane i informacje o budynkach i lokalach oraz dane osób uprawnionych do wprowadzania danych i informacji do CEEB, które zamieszczane są w tzw. wykazie osób uprawnionych. CEEB prowadzi minister właściwy do spraw gospodarki w systemie teleinformatycznym.
W CEEB gromadzone będą następujące informacje na temat budynku w zakresie wskazanych kategorii danych:
- dotyczące źródła ciepła, energii elektrycznej i spalania paliw – wykorzystywanych w budynku lub jego części (lokalu): rodzaj (np. kocioł gazowy, podgrzewacz gazowy przepływowy, podgrzewacz gazowy pojemnościowy, grzejnik gazowy, kominek gazowy, nagrzewnice gazowe, promienniki gazowe, kocioł na paliwa stałe, piec kaflowy lub wolno stojący (koza, angielka) na paliwa stałe (węgiel, drewno, pelet), kominek na paliwo stałe, trzon kuchenny, piecokuchnia, kuchnia węglowa, kocioł olejowy, piec olejowy, pompa ciepła powietrzna, pompa ciepła gruntowa, pompa ciepła wodna, ogrzewanie elektryczne, kolektory słoneczne, sieć ciepłownicza, instalacja fotowoltaiczna, kogeneracja, gruntowe wymienniki ciepła itp.), nominalna moc cieplna lub elektryczna, rodzaj paliwa i jego roczne zużycie, rok montażu, rok produkcji, przeznaczenie, potwierdzenie spełnienia wymagań standardów niskoemisyjnych, klasa kotła na paliwo stałe, sposób podawania paliwa w kotle na paliwo stałe, sprawność przy mocy nominalnej kotła na paliwo stałe, urządzenie odpylające i jego sprawność w kotle na paliwo stałe, źródło danych (tabliczka znamionowa, dokumentacja techniczno-ruchowa lub inne) – ustalane na podstawie wskazań mieszkańca budynku lub lokalu albo w oparciu o informacje zamieszczone na urządzeniach grzewczych, np. tabliczka znamionowa umieszczona na kotle na paliwo stałe;
- informacje o przeprowadzonych kontrolach i czynnościach;
- dotyczące wszelkiego rodzaju dofinansowań przedsięwzięć realizowanych w budynkach.
Potrzeba powołania się na ogólne pojęcie „przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza” wynika z konieczności uregulowania na poziomie ustawowym zobowiązania dotyczącego przekazywania danych do CEEB w zakresie dofinansowania wszelkich przedsięwzięć dotyczących budynków, które związane są z ochroną powietrza. Regulacje normujące te kwestie uregulowane są w przepisach obowiązującego prawa na bardzo różnym poziomie (ustawa, uchwała, akty prawa miejscowego, programy operacyjne, środki unijne itd.) i nie sposób odwołać się do konkretnych przepisów w tym zakresie. Dodatkowo dotyczą szerokiego spektrum podmiotów, które realizują czynności związane z dofinansowaniem tych przedsięwzięć. Rozwiązanie to sprawi, że CEEB będzie posiadała uspójnione i zintegrowane informacje na temat wszystkich przedsięwzięć dotyczących budynków w skali całego kraju.
Ubóstwo Energetyczne a emisja
Smog i zanieczyszczenie powietrza są ściśle związane ze zjawiskiem ubóstwa energetycznego. Powiązania te polegają na tym, że nisko efektywne energetycznie budynki potrzebują więcej paliwa do ogrzania – głównie jest to węgiel, uzupełniany przez drewno. Często jednak problem leży w tym, że ubogich energetycznie nie stać na zakup wystarczającej ilości opału, w związku z czym uzupełniają (lub nawet całkiem zastępują) pełnowartościowe paliwo śmieciami lub np. drewnem zebranym w bezpośredniej okolicy domostwa. Celem polityk publicznych jest w tym kontekście wyeliminowanie spalania śmieci i drewna (ograniczenie), a także podniesienie efektywności energetycznej budynków w ten sposób, aby zużycie paliwa było możliwie najmniejsze (co generowałoby mniejsze koszty i tym samym zmniejszało skalę ubóstwa energetycznego) lub doprowadzało do sytuacji, w której spalanie paliwa do ogrzewania miało charakter możliwie najmniej szkodliwy dla środowiska (np. poprzez podłączenie do sieci centralnego ogrzewania zasilanego z elektrociepłowni używających zaawansowanych technologii pozwalających na znaczną redukcję szkodliwych substancji przy spalaniu węgla). W dużym stopniu zatem walka z zanieczyszczeniem powietrza i ubóstwem energetycznym pokrywa się i może być adresowana zintegrowanymi instrumentami polityki publicznej.
Uprawnieni do wprowadzania danych w CEEB
Uprawnionymi do wprowadzania danych i informacji do CEEB będą między innymi:
- osoby przeprowadzające kontrolę przewodów kominowych (dymowych, spalinowych i wentylacyjnych), czyli osoby posiadające odpowiednie kwalifikacje w rzemiośle kominiarskim, tj. mistrzowie kominiarscy oraz osoby z uprawnieniami budowlanymi odpowiedniej specjalności;
- osoby wskazane przez organy udzielające wsparcia, dofinansowania ze środków publicznych;
- osoby przeprowadzające kontrolę źródła spalania paliw o nominalnej mocy cieplnej mniejszej niż 1 MW, niewymagającego pozwolenia (Prawo ochrony środowiska). Uprawnionymi pozostają pracownicy urzędów marszałkowskich, starostw powiatowych oraz urzędów gmin lub miast, w tym straży gminnych lub miejskich, którzy działają odpowiednio w imieniu marszałka województwa, starosty oraz wójta, burmistrza lub prezydenta miasta – sprawując kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym właściwością tych organów.
Źródło: Rządowe Centrum Legislacji