W dobie uchwał antysmogowych oraz europejskiej walki o ograniczenie zmian klimatycznych a szczególnie ograniczenia emisji CO2 w Polsce dostępne są różne programy dofinansowań dla osób, które chcą lub „muszą” wymienić aktualne źródło ciepła oraz odpowiednio przygotować budynek, który będzie charakteryzował się bardzo małym zapotrzebowaniem cieplnym – zmniejszenie ilości budynków z łątką tzw. „wampirów energetycznych”. Regulacja EPBD w najbliższych latach będzie wprowadzać obowiązkowe klasy energetyczne dla budynków jednorodzinnych i budynków wielorodzinnych/budynków użyteczności publicznej z maksymalnym zapotrzebowaniem na energię pierwotną Ep przy klasie E (do 2027) lub E (do 2030) w konsekwencji wiele istniejących budynków będzie podlegać kompleksowej termomodernizacji oraz znacznego wykorzystania źródeł ciepła wykorzystujących odnawialne źródła energii (OZE).
Aktualnie osoby decydujące się na wymianę źródła ciepła i/lub poprawę termomodernizacji budynku mogą skorzystać z poniższych ogólnopolskich programów dofinansowań (łączna suma dotacji nie może przekroczyć kosztów wykonanych inwestycji):
- Program priorytetowy Czyste Powietrze
- Smog Stop
- Ciepłe mieszkanie
- Mój prąd
- Moje ciepło
- Moja elektrownia wiatrowa
- oraz podatkowej ulgi termomodernizacyjnej rozliczanej w PIT.
Najbardziej rozpowszechniony jest Program priorytetowy Czyste Powietrze oraz podatkowa ulga termomodernizacyjna dlatego w tym artykule przedstawione zostaną najważniejsze wymagania oraz najbardziej istotne kwestie na które musi zwrócić uwagę Beneficjent obu tych form wsparcia.
Pozostałe programy np. Moje ciepła, Mój Prąd, Moje mieszkanie itd. są programami uzupełniającymi dla dwóch wyżej wymienionych. Jedynie program Moje ciepło jest dla budynków nowobudowanych, gdzie koszt zakupu pompy ciepła może być dofinansowany. W przypadku pozostałych programów dofinansowanie do danego działania jest dla budynków istniejących.
Program Czyste Powietrze ogólnie jest przewidziany dla osób o niskich dochodach – wartość dotacji uzależniona od dochodów (im niższe dochody tym wyższa dotacja) a ulga termomodernizacyjna jest głównie przewidziana dla osób, które odprowadzają znaczne podatki przy rozliczeniu rocznego PIT-u (zwrot do 53 000 zł na małżonka/współmałżonka).
Program Czyste Powietrze – czystepowietrze.gov.pl
– wartość dofinansowania uzależniona od dochodów właściciela lub współwłaściciela (1 próg dofinansowania) lub od dochodu na mieszkańca domu jednorodzinnego (2 i 3 próg dofinansowania)
Program przewiduje, że są trzy główne grupy Beneficjentów, których dochód jest różnorodny. Im mniejszy dochód tym większa wartość dofinansowania.
– dofinansowanie do wymiany źródła ciepła jako koszt kwalifikowany jest dla budynków, które aktualnie mają podstawowe źródło ciepła jako kocioł na paliwo stałe pozaklasowe (poniżej 5 klasy według normy PN EN 303-5; uproszczenie ogólne). Wymienione źródło ciepła na paliwo stałe musi być trwale wyłączone z użytku. Potwierdzeniem trwałego wyłączenia z użytku źródła ciepła na paliwo stałe jest imienny dokument zezłomowania/karta przekazania odpadu/formularz przyjęcia odpadów metali. Dopuszcza się pozostawienie w budynku/lokalu mieszkalnym pieców kaflowych lub kominków niespełniających wymagań ekoprojektu oraz docelowych wymagań aktów prawa miejscowego (w tym uchwał antysmogowych), jednak muszą być one trwale odłączone od przewodu kominowego, co oznacza trwałe wyłączenie z użytku i musi być to potwierdzone odpowiednim protokołem kominiarskim wydanym przez mistrza kominiarskiego.
Wymóg ten oznacza, że osoby które chcą uzyskać dofinansowanie do wymiany źródła ciepła muszą aktualnie jako główne źródło ciepła wykorzystywać kocioł na paliwo stałe pozaklasowe, potocznie „śmieciucha” (w dużej mierze, kotły wyprodukowane przed 2014 rokiem). Dodatkowo obowiązkowe właściciele budynków musieli zgłosić swoje źródła ciepła do CEEB (Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków) a np. mistrzowi kominiarscy przy przeglądzie systemu spalinowego mają obowiązek weryfikować zgłoszone źródło ciepła przez właściciela do CEEB. W przypadku, gdy jest zgłoszone inne źródło ciepła niż kocioł na paliwo stałe, Beneficjent nie może wnioskować o dofinansowanie na przedsięwzięcie w formie zakupu/montażu nowego źródła ciepła, które spełnia wymagania lokalnych uchwał antysmogowych.
– w przypadku programu obowiązującego od 14.06.2024 źródła ciepłą muszą być wpisane na listę ZUM (lista Zielonych Urządzeń i Materiałów).
– w przypadku programu Czyste Powietrze (obowiązuje od 14.06.2024) w przypadku wymiany nieefektywnego źródła ciepła na pompę ciepła musi być przygotowany audyt energetyczny budynku oraz tzw. wariant wybranego procesu termomodernizacji budynku ma wskazywać, że pompa ciepła będzie wariantem optymalnym. Dla beneficjenta audyt energetyczny ma zobrazować potencjalne koszty ogrzewania budynku różnymi źródłami energii względem aktualnego źródła ciepła.
Beneficjenci, którzy decydują sią na uzyskanie maksymalnego dofinansowania muszą wykonać zakres działalności w ramach kompleksowej termomodernizacji. Kompleksowa termomodernizacja budynku musi być wykonana w oparciu o audyt energetyczny, którego zadaniem jest wskazanie jakie czynności muszą być wykonane na budynku aby dany budynek spełnił przynajmniej jeden wskaźnik termomodernizacji. Nie zrealizowanie wszystkich zaleceń zgodnie z audytem energetycznym powoduje nie uzyskanie dofinansowania w ramach programu Czyste Powietrze. Należy pamiętać, że audyt energetyczny musi być wykonany przez audytora wpisanego na ministerialną listę oraz, że dane w oparciu o które audytor wykonał audyt muszą być dostępne dla urzędu w procesie weryfikacji audytu.
Typy przedsięwzięć:
- Przedsięwzięcie obejmujące demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe oraz zakup i montaż pompy ciepła typu powietrze-woda albo gruntowej pompy ciepła do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu, audyt energetyczny.. Możliwe dofinansowanie: 1 próg – 67 200tys zł; 2 próg – 102 000tys zł; 3 próg – 136 200zł
- Przedsięwzięcie obejmuje demontaż nieefektywnego źródła ciepła na paliwo stałe oraz zakup i montaż pompy ciepła powietrze/powietrze, audyt energetyczny albo zakup i montaż innego źródła ciepła niż wymienione w pkt 1 (pompa ciepła powietrze-woda albo gruntowa pompa ciepła) do celów ogrzewania lub ogrzewania i cwu albo zakup i montaż kotłowni gazowej. Możliwe dofinansowanie: 1 próg – 57 200tys zł; 2 próg – 82 200tys zł; 3 próg – 116 200zł
- Przedsięwzięcie nie obejmuje wymiany źródła ciepła na paliwo stałe na nowe źródło ciepła, a obejmuje zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła; zakup i montaż ocieplenia przegród budowlanych, okien, drzwi zewnętrznych, bram garażowych; dokumentacja dotycząca powyższego zakresu tzn. dokumentacja projektowa, ekspertyzy. Możliwe dofinansowanie: 1 próg – 34 200tys zł; 2 próg – 49 200tys zł; 3 próg – 71 200zł
Budynki w których Beneficjent chce skorzystać z dofinansowania lub skorzystał z dofinansowania w ramach programu Czyste Powietrze może podlegać kontroli. Powoduje, to że przez okres 5 lat w danych budynku może być weryfikacja czy wszystkie czynności z wniosku o dofinansowanie zostały wykonane oraz nie nastąpiła zmiana stanu budynku. Głównie Beneficjent nie może zamontować dodatkowego źródła ciepła nie spełniającego wymagań lokalnej uchwały antysmogowej.
Przewody kominowe/spalinowe muszą być dostosowane do pracy z zamontowanych kotłem, co będzie potwierdzone w protokole z odbioru kominiarskiego podpisany przez mistrza kominiarskiego.
Przy przedsięwzięciu polegającym na montażu kotła na paliwo stałe na ostatnim etapie jest sprawdzenie systemu kominowego i poprawności montażu kotła do systemu kominowego musi być potwierdzone przez mistrza kominiarskiego, brak protokołu kominiarskiego jest podstawą do odrzucenia wniosku o dofinansowanie.
Ulga termomodernizacyjna
Ulga termomodernizacyjna do wartości 53 000zł na osobę. Podstawowym dowodem poniesionych wydatków są faktury VAT. Ulga przysługuje podatnikowi, który jest właścicielem lub współwłaścicielem jednorodzinnego budynku mieszkalnego (status budynku odebranego). Dla budynków nowopowstających ulga termomodernizacyjna nie przysługuje. Ulgę termomodernizacyjną można łączyć z programem Czyste Powietrze. Suma dofinansowania nie może przekroczyć kosztów inwestycji w termomodernizację budynku/budynków.
Ulga termomodernizacyjna pozwala na odliczenie od dochodu wydatków zrealizowanych na przedsięwzięcia związane z termomodernizacją budynku jednorodzinnego. Należy pamiętać, że przedsięwzięcia wykonywane pod kątem ulgi termomodernizacyjnej muszą być potwierdzone w przeprowadzonym audycie energetycznym budynku/budynków.
Przedsięwzięcia realizowane w ramach ulgi termomodernizacyjnej:
– ulepszeniu, gdzie zmniejsza się zapotrzebowanie na energię dostarczaną na ogrzewanie i podgrzewanie wody użytkowej cwu oraz ogrzewanie do budynków mieszkalnych;
– ulepszeniu, gdzie zmniejszają się straty energii pierwotnej w lokalnych sieciach ciepłowniczych oraz zasilających je lokalnych źródłach ciepła, jeżeli budynki mieszkalne, do których dostarczana jest z tych sieci energia, spełniają wymagania w zakresie oszczędności energii, określone w przepisach prawa budowlanego, lub zostały podjęte działania mające na celu zmniejszania zużycia energii dostarczonej do tych budynków;
– wykonaniu przyłącza technicznego do scentralizowanego źródła ciepła, w związku z likwidacją lokalnego źródła ciepła, w wyniku czego następuje zmniejszenia kosztów pozyskania ciepła dostarczanego do budynków mieszkalnych;
– całkowitej lub częściowej zamianie źródeł energii na źródła odnawialne lub zastosowanie wysokosprawnej kogeneracji.
rk