W piątek 30 września 2022 roku odbyło się oficjalne otwarcie Starej Kaflarni w Zdunach, która jest najstarszym tego typu obiektem w Polsce. Kaflarnia została zmodernizowana w ramach projektu „Rewitalizacja terenów poprzemysłowych i zdegradowanych w Zdunach”. W całości wyremontowano główny budynek wraz z zapleczem, dodatkowo doszły jeszcze nowe obiekty. Prace rewitalizacyjne trwały prawie 3 lata.

Kaflarnia będzie obecnie sercem organizacji pozarządowych, w którym odbywać się będą spotkania, szkolenia i inne działania. Swoją siedzibę będzie mieć w niej także Cech Zdunów Polskich oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie „Kominki i Piece”.

W uroczystości uczestniczyli senator i posłowie RP, Marszałek Województwa Wielkopolskiego, przedstawiciele władz samorządowych, powiatowych, gminnych, delegacja z miasta partnerskiego Emleben oraz członkowie Cechu Zdunów Polskich i ceramicy.

Spotkanie rozpoczął koncert Zdunowskiego Zespołu Wokalnego. Następnie burmistrz Zdun, Tomasz Chudy, przybliżył gościom historię obiektu oraz prac rewitalizacyjnych. Wraz z przewodniczącym Rady Miejskiej w Zdunach, Dionizym Waszczukiem, podziękowali wszystkim, którzy mieli wkład w modernizację Starej Kaflarni, po czym głos zabrali zaproszeni goście. Całość zakończyła się zwiedzaniem nowego obiektu.

Gmina Zduny otrzymała 7 161 692,91 zł na rewitalizację terenów po najstarszej w Polsce kaflarni. Po pożarze obiekt opustoszał i niszczał. Istniało zagrożenie, że w centrum urokliwego miasta wkrótce będzie stać strasząca swoim widokiem rudera. Dzięki dotacji obiekt został przejęty przez Gminę od prywatnego właściciela i przebudowany. Z całą pewnością będzie wizytówką miasta.

Kompleksowi budynków kaflarni Zduny zostały nadane nowe funkcje, umożliwiające ich dalszą eksploatację dla celów kultury, edukacji i turystyki. Kaflarnia będzie także ośrodkiem lokalnej tradycji przemysłu i rzemiosła przyjaznym odbiorcom, w tym osobom z niepełnosprawnością, wyposażony w nowoczesne urządzenia, a także w instalację fotowoltaiczną.

W ramach przebudowy powstały pomieszczenia dla zdunowskich organizacji pozarządowych, konferencyjne, mieszkalne, wystawiennicze, muzealno-edukacyjne i gastronomiczne. Ponadto powstała sala amfiteatralna do spotkań i warsztatów teatralnych oraz muszla koncertowa. Jak wspomniano, wartość całkowita dofinansowania to 7 161 692,91 zł, z czego 5 560 040,84 zł stanowi dotacja z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, środki z Budżetu Państwa w wysokości 741 338,78 zł oraz środki z Rządowego Funduszu Inwestycji Lokalnych w kwocie 860 313,29 zł. W pomieszczeniach zrewitalizowanej Kaflarni mieści się także Kino Społecznościowe, na wyposażenie którego Gmina Zduny pozyskała dofinansowanie z Unii Europejskiej w wysokości 123 268,70 zł.

Opracowała Magdalena Oleszko


Piotr Batura
Piotr Batura

Piotra Batura, starszy Cechu Zdunów Polskich i prezes OSKP: Kaflarnia w Zdunach to najstarsza kaflarnia w Polsce, a podobno i w Europie. Kaflarnia ta jest czynna, właśnie odrestaurowana, w nowej odsłonie przeżywa renesans. Będzie ona sercem organizacji pozarządowych, w którym odbywać będą się spotkania, szkolenia i inne zaplanowane działania. Swoją siedzibę będzie mieć w niej także Cech Zdunów Polskich oraz Ogólnopolskie Stowarzyszenie „Kominki i Piece”. W kaflarni znajduje się też część kolekcji Muzeum Pieców i Kultury Ogniowej w Łaziskach. Muzeum jest zarejestrowane w Rejestrze Kultury i Sztuki. Jest to zbiór różnego rodzaju artefaktów żeliwnych i ceramicznych, które na przestrzeni dziesięciu lat zebrałem w swoim muzeum. Prezentuję tutaj piecyki żeliwne, jest to mniej więcej ¼ mojej kolekcji. Oprócz piecyków posiadamy również w zbiorze żelazka i piękne, ozdobne drzwiczki piecowe. Zapraszam wszystkich miłośników historii i kaflarstwa do Zdun.

Jarosław Ciąder
Jarosłwa Ciąder

Jarosław Ciąder, były dyrektor ds. produkcji w Kaflarni Zduny: Kaflarnia jest naszym dziedzictwem kulturowym na terenie miasta – gminy, założona w 1858 roku. Przez 157 lat non stop produkowała stare, tradycyjne kafle szamotowe. Obecnie po zamknięciu i pożarze, który wybuchł w 2015 roku, dzięki władzom miasta i zdobyciu funduszy europejskich i krajowych, samorządowych, została zrewitalizowana. Istnieje dalej, służąc następnym pokoleniom, gdzie będzie można posłuchać o historii produkcji kafli i dalej popracować, pobawić się w glinie w duchu zduństwa, który tutaj istniał od wielu lat.

Tomasz Chudy
Tomasz Chudy

Tomasz Chudy, burmistrz Zdun: Zrewitalizowana po byłym zakładzie produkcyjnym Kaflarnia w Zdunach bardzo się zmieniła. Wszystko jest wyremontowane, doszły nowe obiekty. Budynki, które zostały zaadaptowane do pełnienia zupełnie innej funkcji. Budynek mieszkalny i kino były niegdyś składzikami na surowce potrzebne do produkcji. Główne budynki to kiedyś była kaflarnia, miejsce produkcji wyrobów z gliny szamotowej mieszanej. Wszystkie prace zaczynaliśmy w 2019 roku, w zupełnie innym świecie, przed covidem i wojną, przed drogą energią, drastycznym spadkiem przychodów bieżących samorządów. I tak przed kryzysem z tymi przychodami było ciężko. Ratowaliśmy się dofinansowaniami z Unii Europejskiej. Warto wspomnieć, że z obliczeń Regionalnej Izby Obrachunkowej wynika, że w 2021 r. mieliśmy najwyższy współczynnik środków z UE w wydatkach w Wielkopolsce i siódme miejsce w Polsce. Ludzie z branży wiedzą, jak trudno o taki współczynnik, i jak jest ważny. Dzisiaj jest ciężki czas, ostrożniej będziemy kaflarnię rozkręcać, niż zamierzaliśmy. Przyszłość jest niepewna, ale kaflarnia uratowana. Siedzibę będą tu mieli zduni i rzeźbiarze-ceramicy, a korzystać będą uczniowie, przedszkolaki i seniorzy, mieszkańcy gminy i gmin sąsiednich. Dopilnujemy, aby Stara Kaflarnia stała się znana w Wielkopolsce, w całym kraju, a nawet poza jego granicami.