Czas biegnie nieubłaganie, a odwieczny cykl życia i śmierci nie robi żadnych wyjątków dla nikogo. Ludzie rodzą się i umierają, a ich życie pozostawia ślad na kartach historii ludzkości w zależności od tego, jakie piętno ono odcisnęło. 5 sierpnia 2021 zakończyła się historia życia człowieka szczególnie bliskiego nam, ludziom zajmujących się ogniem, ogrzewaniem, a w szczególności piecami kuchennymi. Lawrence Deker Winiarski, twórca słynnego pieca rakietowego, opuszcza świat materialny, zostawiając nas ze swoimi naukami. Naukami natury technicznej, z którymi zapoznała się większość, oraz z naukami natury etycznej i moralnej, które przekazane zostały ludziom, którzy mieli okazję poznać Larrego osobiście. Miałem ten zaszczyt. Co prawda tylko przez kilka dni, jednak owe lekcje pokory, jakie przekazał mi Larry, mają chyba większe znaczenie, niż cała wiedza techniczna.
Larry przyszedł na świat 10 lipca 1940 roku w stolicy Hondurasu o egzotycznie brzmiącej nazwie Tegusyjgalpa. Ojciec, Walter, był inżynierem górnictwa, matka, Alicja – nauczycielką w szkole. W roku 1941 przeprowadzają się do Leavenworth w Waszyngtonie, aby ostatecznie w 1947 roku osiedlić się w miejscowości Kellog w stanie Idaho. Tutaj Larry kończy liceum, a w 1962 roku otrzymuje dyplom magistra w dziedzinie inżynierii mechanicznej na uniwersytecie w Idaho. W trakcie pracy dla General Dynamics w San Diego, poznaje Florę Lester, z którą wkrótce bierze ślub. Przeprowadzają się razem do Corvallis, gdzie będą wychowywać wspólnie trójkę synów. W 1971 roku Larry uzyskuje tytuł doktora za opracowanie formuły obliczającej przepływy gazów w silniku pulsacyjnym. W międzyczasie Larry pracuje dla rządowej agencji ochrony środowiska. W 1979 roku ma miejsce tragiczny wypadek samochodowy, w którym ginie żona Larryego, Flora. To smutne wydarzenie jest początkiem kolejnego rozdziału historii życia Larryego. Historii, która jest znana szerszemu gronu. Historii powstania pieca rakietowego.
Tak o tych tragicznych wydarzeniach mówił Larry w wywiadzie: „Kiedy zmarła moja żona, modliłem się do Boga następującymi słowami – Panie, nie jestem w stanie tego wytrzymać, ale jeśli pomożesz mi to przetrwać, obiecuję Ci, że całą swoją wiedzę i cały swój czas postaram się poświęcić czynieniu dobra na świecie i pomaganiu ludziom”. Poszukiwania odpowiedniej misji kierują go w stronę Aprovecho, organizacji pozarządowej w Oregonie. Organizacja ta zajmowała się opracowaniem prostej i dostępnej technologii pieców kuchennych i dostarczeniem jej milionom ludzi w krajach rozwijających się. Większość tych osób wciąż gotowała w domach na otwartym ogniu i borykała się głównie z dwoma problemami: brakiem paliwa oraz chorobami związanymi z wdychaniem zanieczyszczeń powstających w trakcie palenia. Korzystając ze swoich doświadczeń z młodości oraz wiedzy technologicznej, Larry opracował model słynnego pieca rakietowego, który zużywał mało paliwa oraz spalał czysto i bezdymnie. Larry spisał również główne zasady projektowe, dzięki którym ludzie mogli samodzielnie konstruować piece z materiałów ogólnie dostępnych. Główne założenia jego pomysłu, to: zaizolowana pionowa komora spalania, dostarczanie paliwa w małych ilościach oraz konstrukcja specjalnego rękawa, który zwiększa transfer ciepła. Wraz ze swoim wynalazkiem Larry zaczyna podróżować po krajach trzeciego świata, skupiając się głównie na Afryce oraz Ameryce Środkowej. Przekazuje swoją wiedzę tysiącom ludzi, szkoli lokalnych liderów oraz wspiera powstawanie małych przedsiębiorstw produkujących piece rakietowe, głównie na terenach wiejskich. Poza swoim głównym wynalazkiem, Larry projektował również spalarnie śmieci oraz aktywnie uczestniczył w rozwijaniu gazyfikatorów, urządzeń, dzięki którym można było zasilać silniki spalinowe napędzane gazem uzyskiwanym z biomasy.
Proste i bardzo wydajne piece kuchenne na bazie projektu Winiarskiego masowo produkowane w chińskiej fabryce w Shengzhou
Na koniec chciałbym poświęć chwilę mojej osobistej relacji z poznania naszego bohatera. W 2015 roku przyjaciele Larry`ego skontaktowali się ze mną i powiadomili, że Larry pragnie odwiedzić Polskę – kraj swoich przodków. Korzystając z tej okazji, na warszawskim Jazdowie zorganizowałem warsztaty z budowy pieców rakietowych. Jako prowadzący, główną osobą był Larry oraz Peter van den Berg, który znany jest w środowisku jako osoba rozwijająca projekt paleniska rakietowego, głównie na potrzeby ogrzewania. Larry – mimo swojej wiedzy i osiągnięć – okazał się niezwykle miłą, sympatyczną i pokorną osobą. Pokazywał nam wiele rzeczy, między innymi jak skutecznie i czysto spalać plastik. W trakcie kilku dni omówiliśmy wiele zagadnień. Raz poruszył temat natury filozoficznej, a mianowicie, że właściwie cały nasz system zasilany jest procesami spalania (słońce) oraz że nasz system trawienny to też swego rodzaju proces spalania (nawet mówi się potocznie o ogniu trawienia). Raz na pytanie o najwydajniejszy i najczyściej spalający piec, odpowiedział zdaniem, które ma dla mnie szczególne znaczenie: „20% zależy od konstrukcji pieca – 80% od jego użytkownika”.
Największe wrażenie wywarło na mnie, gdy w trakcie naszych rozmów Peter, prezentując swój wynalazek, z dumą w głosie powiedział: „Larry, chyba Cię pokonałem”. Larry spojrzał na niego i z niezwykłą pokorą i spokojem odpowiedział: „Peter, ale my przecież nie konkurujemy ze sobą, to nie jest żaden wyścig”. Tym samym przekazał mi całą swoją filozofię oraz naturę współpracy i życzliwości. Lekcję, z której wiele osób z naszego środowiska mogłoby skorzystać. Dziękuję Ci Larry za wszystko, co zrobiłeś dla świata, oraz za te kilka dni, które miałem okazję z Tobą spędzić. Spoczywaj w pokoju.
Robert Błaszczyk
Dr. Laurence (Larry) Decker Winiarski
5 sierpnia 2021roku w wieku 81 lat zmarł w USA Larry Winiarski (1940-2021),powszechnie uznawany za pomysłodawcę „pieców rakietowych”, propagator globalnego ruchu czystego gotowania na drewnie, głównie w krajach słabo rozwiniętych.
Dr. Laurence (Larry) Decker Winiarski urodził się w Hondurasie, ukończył studia oraz uzyskał doktorat z mechaniki na Oregon State University w Corvallis, Oregon. Był dyrektorem technicznym centrum badawczego ARC, Aprovecho Reaserch Center.
W latach 80-tych opracował 10 zasad projektowania do optymalizacji przekazywania ciepła i efektywności spalania „pieców rakietowych”. Od tego czasu ponad 10 milionów takich pieców powstało w 60 krajach w ramach różnych lokalnych projektów, a te inspirowały kolejne „rakietowe” realizacje. Na całym świecie powstały grupy entuzjastów pieców rakietowych wymieniające się wiedzą i doświadczeniami, organizujące warsztaty itd. Na przykład w USA www.rocketstoveinstitute.org Johna Zielinskiego. Nie brakuje ich również w Polsce a są to m.in. Robert Błaszczyk czy Artur Milicki. Piec rakietowy jest stosunkowo prostą i łatwą, nawet do samodzielnego wykonania, konstrukcją, która jednak swoją efektywnością na poziomie 75-95% dorównuje najbardziej zaawansowanym konstrukcjom.
Larry Winiarski ze swoim zespołem z ARC jeździł po całym świecie od Centralnej Ameryki i Karaibów po Afrykę propagując różne rozwiązania kuchenne, bazujące na „rakietowym piecu”, prowadził warsztaty, edukował, wszędzie był bardzo ceniony za wiedzę i lubiany za bezpośredni kontakt. Był osobą doskonale znaną również w polskim „rakietowym” środowisku zduńskim. W roku 2006 za pracę w Afryce został wyróżniony po raz pierwszy ASHDEN AWARDS a w roku 2009 otrzymał tą nagrodę ponownie za pracę w chińskiej fabryce nad uruchomieniem masowej produkcji niedrogiego i „czystego” pieca kuchennego dla krajów rozwijających się.
Opracował wh