Biomasa drzewna – czyste ciepło i neutralność klimatyczna

Wyzwania związane z przeciwdziałaniem zmianom klimatu oraz z poprawą jakości powietrza integralnie wiążą się z ograniczaniem emisji gazów cieplarnianych, a także innych substancji wprowadzanych do środowiska z działalności gospodarczej i pozagospodarczej człowieka. Produkcja energii – elektrycznej i ciepła użytkowego – z paliw kopalnych to główne źródła emisji zarówno dwutlenku węgla (CO2), jak i zanieczyszczeń stanowiących zagrożenie dla środowiska i zdrowia człowieka. Biomasa, trzecie co do wielkości na świecie naturalne źródło energii, zaliczane do odnawialnych źródeł energii (OZE), stanowić może znaczące źródło energii substytuującej paliwa kopalne.

Biomasa, obok biogazu, energii geotermalnej i pomp ciepła, została zaliczona do sterowalnych źródeł energii odnawialnej w Krajowym Planie na rzecz Energii i Klimatu. Zwiększenie udziału energii z biomasy jest możliwe w gospodarstwach domowych.

Intensywny rozwój nowoczesnych konstrukcji ogrzewaczy pomieszczeń (pieców, kominków, kotłów c.o.), z jednoczesnym stosowaniem odpowiednich materiałów konstrukcyjnych (ceramicznych), zapewnia na rynku dostępność urządzeń grzewczych, które spełniają rozporządzenia Komisji Europejskiej „Ekoprojekt”.

Uzyskanie stabilnych i wysokich parametrów energetyczno-ekologicznych w trakcie eksploatacji urządzeń, zarówno zasilanych ręcznie paliwem (drewnem kawałkowym, brykietami drzewnymi, waloryzowanymi paliwami niskoemisyjnymi), jak i automatycznie pelletem, wymaga stosowania paliwa o odpowiednich parametrach jakościowych, zwłaszcza w odniesieniu do zawartości wilgoci, popiołu, wartości opałowej oraz rozmiaru „ziarna” (pelletu, brykietu, szczap drewna).

Czyste spalanie wszystkich paliw w instalacjach małej mocy zapewnia odpowiednio zoptymalizowany i efektywnie działający system paliwo – urządzenie grzewcze – komin. Oczywista jest w tej sytuacji odpowiednia konstrukcja instalacji odprowadzania spalin oraz eksploatacja instalacji spalania, którą stanowi urządzenie grzewcze i system odprowadzania spalin (komin/emitor), a także stosowanie tzw. dobrych praktyk.

Konieczne są także, wzorem innych krajów Unii Europejskiej (np. Austrii, Niemiec czy Danii – przykład noweli z przełomu 2019/2020 roku), odpowiednie działania legislacyjne na poziomie krajowym, oprócz wprowadzanych uchwał antysmogowych, zarówno w odniesieniu do jakości paliw z uwzględnieniem stałych biopaliw i niskoemisyjnych paliw biokompozytowych, jak i – a może zwłaszcza – w zakresie określenia standardów emisji dla instalacji poniżej 1 MW mocy cieplnej. Instalacje spalania małej mocy powinny także być monitorowane przez jednostki samorządu lokalnego, zgodnie z odpowiedzialnością za zarządzanie energią na poziomie lokalnym, w ścisłej współpracy z właścicielami instalacji i ze służbami kominiarskimi, które posiadają ku temu odpowiednie kompetencje. Wprowadzenie takiego rozporządzenia uporządkowałoby także sytuację w zakresie instalowania ogrzewaczy pomieszczeń (pieców ceramicznych budowanych w miejscu ich przeznaczenia – branża zduńska).

Jest oczywiste, że zasilane biomasą drzewną nowoczesne wysokosprawne energetycznie i niskoemisyjne urządzenia grzewcze kosztują, dlatego ich zakup powinien być wspierany w ramach programów poprawy jakości powietrza na poziomie samorządowym (lokalnym/gminnym, regionalnym/wojewódzkim), jak i krajowym (Program Czyste Powietrze).

Niezrozumiałe i nieuzasadnione jest tak wysokie wspieranie gazu – paliwa kopalnego, zwłaszcza w sytuacji rozproszonego budownictwa jednorodzinnego, w przypadku którego w krajach Europy Zachodniej jego wykorzystywanie w nowo budowanych budynkach mieszkalnych wręcz jest zabronione. Wspierane finansowo są tam odnawialne źródła energii – stałe biopaliwa czy pompy ciepła.

Drewno opałowe, brykiety i pellety drzewne to stałe paliwa (biopaliwa), ale też paliwa zaliczane do odnawialnych źródeł energii (OZE) i winny być promowane w zakresie ich czystego spalania, a to z kolei wymaga działań edukacyjnych, promowania czystego spalania, w co wpisuje się organizowanie konferencji i szkoleń, wydawanie poradników czy publikowanie informacji w branżowej literaturze. Te działania powinny być prowadzone w ramach ścisłej współpracy producentów urządzeń grzewczych oraz producentów stałych biopaliw, ale i także służb kominiarskich.

Dr inż. Krystyna Kubica, Ekspert PIE